Entropy in fabricage en produktie

Entropy in de thermodynamica op zich al een lastig begrip en houdt zich bezig met energie ophopingen die niet praktisch kunnen worden benut bij omkeerbare processen. Omkeerbare of ook wel natuurlijke processen zijn de tegenhanger van chemische processen. Bij natuurlijke processen zal een stof van hoedanigheid veranderen en daarbij de mogelijkheid behouden weer naar de grondvorm terug te gaan.

Een van de bekendste voorbeelden van zo'n natuurlijk proces is, de door de toevoeging van warmte ontstane transformatie van ijs in water in gas. Door ontrekking van warmte kan de gas vorm weer overgaan in water en ijs. Chemische processen laten zich niet omkeren zoals bij de toevoeging van warmte in hout, het hout zal ontbranden en veranderen in houtskool, van houtskool is echter geen hout meer te maken.

Praten we over entropy in produktie processen, zullen we ons ook moeten beperken tot die processen waarbij een omkeerbaarheid mogelijk is. Slechts dan kan een situatie onstaan die zonder twijfel kan worden toegeschreven aan een zekere toestand van rust of stabiliteit. Een voorbeeld van entropy in een produktieproces ontstaat bij de verwerking van granulaat tot kunststof.

Bij afkeur of uitval kan door toevoer van warmte kunsttof weer worden omgevormd tot granulaat. De energie, (arbeid en warmte) echter die gestoken is in de omvorming van granulaat tot produkt kan niet worden teruggewonnen. Een der factoren die hier in meespeelt is de factor tijd. Een andere niet onbelangrijke factor is het feit dat de toegevoegde warmte tijdens het afkoelings proces van het produkt wordt afgegeven aan de omgeving. Bij terugwinnen van de grondstof wordt opnieuw warmte toegevoegd die echter niet ontrokken is aan de omgeving.

Consequenties van entropy voor een producerende onderneming

Deze spelen vooral een rol in tijden van onzekerheid. Er is capaciteit, er is materiaal er is alleen geen zekere afzet. Moet er geproduceerd worden? Bij produktie zet men de arbeid en het materiaal in, arbeids capaciteit die anders verloren zou gaan. Maar het onverkochte produkt heeft een hoger incourantsheidrisico en is minder of niet alternatief inzetbaar. Is het wel alternatief inzetbaar dan zal extra arbeid moeten worden geleverd bij een eventuele demontage. Zowel de oorspronkelijk verrichtte arbeid als de extra te verrichten arbeid beinvloeden de marges bij alternatief gebruik. Deze factoren leveren tezamen een onvoorspelbaarheid op die zich moeilijk laat managen. Had men in bovengenoemd voorbeeld de arbeid niet gebruikt, was de arbeid verloren gegaan, maar dan was deze wel schaalbaar gebleken.

De consequenties voor het management

zijn derhalve duidelijk. Men moet zich hoeden voor het creeren van situaties waarbij zekerheden, al is het in dit geval een zeker verlies, plaatsmaken voor onzekere situaties waarbij men niet alle factoren beheerst.

De constructieve rol van tijd in personeelswerving

De factor tijd is al 20 eeuwen stof tot discussie. Einstein en Newton brachten de factor tijd de ruimte in. In de oneindigheid van de ruimte om ons heen verliest de factor tijd zijn betekenis. Op aarde echter geplaatst tegen de existentie van de mens zelf kan tijd een inmens grote rol spelen. Ook in ons taalgebruik heeft tijd een grote invloed:

Tijd heelt alle wonden

Komt tijd komt raad

Gezelligheid kent geen tijd

Goede tijden, slechte tijden

Tijd kost geld

Er is een tijd van komen en een tijd van gaan

Ook in de wereld van ondernemen speelt tijd een grote rol.

De factor tijd begint al een grote rol te spelen bij de ontwikkeling van nieuwe producten. Een groot deel van de nieuw uitgebrachte produkten komt niet op het juiste tijdstip op de markt. Te vroeg kan betekenen dat de markt er nog niet rijp voor is en het produkt niet aanslaat, maar ook dat het produkt nog niet echt klaar is en tal van kinderziekten in een nieuw product kan voor een onderneming een achterstand op de concurrentie betekenen. Te laat geintroduceerd kan betekenen dat concurrerende ondernemingen reeds een aanzienlijk deel van de markt in bezit hebben genomen. In het produktieproces speelt tijd een grote rol omdat een aanzienlijke kostenpost de factor arbeid is die in tijd wordt uitgedrukt. In het levertraject kan een produkt te vroeg geleverd worden of te laat. Beide afwijkingen worden niet op prijs gesteld.

De factor tijd die van belang is voor de hoeveelheid verrichte arbeid wijst ook op de medewerker die de arbeid moet leveren.

Er is een learning curve die maakt dat door het opdoen van ervaring (kost tijd) een produkt in minder tijd kan worden vervaardigd (minder tijd = minder kosten). Ervaring en kennis kan ook worden opgedaan door medewerkers onafhankelijk van het lopende proces. Betere opgeleide medewerkers kunnen de arbeid beter en sneller (minder tijd) verrichten dan minder goed opgeleide werknemers. Tijd is dan een investering in de toekomst. Door de arbeid in minder tijd te kunnen verrichten is de beter opgeleide medewerker meer geld waard. Tijd kan ook een andere rol spelen als gekeken wordt naar de levenscyclus van produkten en de ontwikkeling van produktietechnieken.

Door de factor tijd en in die tijd verzamelde kennis is er een migratie van technieken en in tijd verzamelde ervaringen en kennis kan dan overbodig zijn. Kennis omtrent triodes en penthodes toegepast in buizenversterkers en televisies bezit nog louter een nostalgische waarde en is gedegenereerd door de factor tijd. De laatste onderneming die koetszweepjes maakte, maakte waarschijnlijk verdoemd goede koetszweepjes. Niemand heeft echter enige interesse in het investeren in zo'n onderneming. Kortom bovenstaande geeft aan hoe vaak tijd een rol speelt in de bedrijfskunde, al dan niet daargelaten of deze rol positief is of negatief. Duidelijk naar voren komt echter wel de importantie van de factor tijd in samenhang met de mens. Iedere onderneming heeft mensen nodig, dus is het aannemelijk dat ook bij de recrutering tijd een rol speelt. In hoeverre kan deze rol positief zijn voor een onderneming.

Reeds genoemd is de factor kennis. Recrutering van mensen met een zeker kennis niveau zijn beter inzetbaar en sparen daarmee tijd in het produktieproces, hetgeen een bijdrage levert aan een positief resultaat.

Kennis is vergaard gedurende een zekere tijd, waardoor een kundige medewerker de kennisvergaring als investering graag terugziet in een hoger salaris. Een heel andere rol speelt tijd bij vervanging. Medewerkers kunnen naast komen ook gaan. Daarmee laten zij een leegte achter die opgevuld moet worden. Als het vertrek van een medewerker ruim voor zijn vertrek is aangekondigd heeft een personeels afdeling een langere periode om een vervanging te zoeken. Als deze gevonden wordt kan het proces ongewijzigd worden voortgezet. Wordt hij niet gevonden of het vertrek is niet tijdig aangemeld kan er een leegte ontstaan. Het proces binnen een onderneming kan echter niet gestopt worden zonder een bedreiging te zijn van de continuiteit. Alternatieven worden ingezet en vaak blijkt dat door een deel van een proces anders in te vullen de ontstane vacature vervalt. Hier is dus sprake van een gedwongen vernieuwing die kostenbesparend is. De factor tijd is hier een motor van de innovativiteit. Een heel ander aspect van tijd is tijdsverschil. Door de draaing van de aarde ten opzichte van de zon is het op het zelfde moment op verschillende plaatsen een ander tijdsbesef. Voor vele ondernemingen of funkties binnen ondernemingen is het niet meer noodzakelijk dat medewerkers ook daadwerkelijk aanwezig zijn op een kantoor, maar kunnen de werkzaamheden overal uitvoeren. Op deze wijze is het vrij eenvoudig een onderneming in een 24 uurs economy te laten draaien.

Consequenties voor een onderneming.

Voor een ondernemning is het gevolg dat tijd of het gebrek hieraan vaak een positieve bijdrage levert aan het funktioneren van een onderneming, zeer daar waar het gaat om recrutering van personeel. Door funkties over de wereld te verspreiden is een 24 uurs economy eenvoudig haalbaar. Er kan nu 24 uur per dag gewerkt worden aan de oplossing van problemen zonder noemenswaardige personele meerkosten. Daarnaast kan werk daar neergelegd worden waar de tarieven laag zijn.

Voor managers houdt

dit in dat zij zich bewust moeten zijn van de positieve effecten die tijd of een gebrek hieraan kan hebben. Nog beter is dat zij van tijd tot tijd hun proces heroverwegen waar het gaat om de inzet van arbeid. Het laat de onderneming beter funktioneren en medewerkers behouden kwaliteit in arbeid. Daarnaast moet een management zich realiseren dat een goede ICT infrastructuur noodzakelijk is om binnen een 24 uurs economy te funktioneren.

Drs Ing E.R.G. Ploeg